Dzogchen meditatie komt uit de Tibetaanse boeddhistische traditie en draait om het herkennen van je natuurlijke staat van bewustzijn. Het is geen ingewikkelde methode met allerlei stappen, maar eerder een directe benadering om te rusten in wat er al is. Het gaat om helderheid, eenvoud en een open blik, zonder te forceren of iets speciaals te willen bereiken. Voor wie ermee begint, kan het even wennen zijn, omdat het anders werkt dan veel andere meditaties die je misschien kent. Hieronder lees je hoe iemand deze praktijk stap voor stap kan benaderen, van intentie tot aan het dagelijks leven.
Voordat iemand met dzogchen meditatie begint, helpt het om een intentie neer te zetten. Dit hoeft geen groot ding te zijn, gewoon een moment om te bedenken waarom je dit doet. Het kan zijn om rust te vinden, om je geest te leren kennen of om even los te komen van de drukte. Door dit te doen geef je richting aan de sessie zonder dat het een zwaar doel wordt. Het is meer een vriendelijke reminder aan jezelf, zodat je niet zomaar wat gaat zitten doen zonder focus.
Daarna komt het ontspannen, een belangrijk onderdeel van dzogchen. Iemand gaat zitten, sluit misschien de ogen of houdt ze halfopen en laat het lichaam tot rust komen. Het idee is om spanning los te laten, niet alleen in je spieren, maar ook in je hoofd. Gedachten komen en gaan, dat is prima, je hoeft ze niet weg te duwen of vast te houden. Stel je voor dat je een strakke knoop langzaam losmaakt zonder te trekken.
Het loslaten gaat niet alleen over fysieke ontspanning, het gaat ook om stoppen met vechten tegen wat er in je opkomt. Als er onrust is, laat het er zijn. Het hoeft niet perfect stil te zijn in je hoofd, dat verwacht niemand. Dit maakt dzogchen anders: je hoeft niet iets te veranderen, maar te accepteren wat er al speelt.
Lees hier ook meer over mentaal sterker worden!
Nu komt het punt van aanwezig zijn, een kern van deze meditatie. Iemand richt de aandacht op het hier en nu, zonder te verzanden in herinneringen of plannen. Het is geen geforceerde focus, zoals bij het staren naar een kaarsvlam, maar een zachte alertheid. Je merkt op wat er gebeurt: geluiden buiten, je ademhaling, een gedachte die langsflitst.
Soms dwaalt de geest af, dat is normaal. Zodra je dat ziet, breng je de aandacht weer terug, zonder jezelf op je kop te geven. Het is een beetje als zitten aan een rivier en kijken naar wat er voorbij stroomt, zonder erin te springen. Dit vraagt oefening, maar het wordt makkelijker naarmate je het vaker doet. Mindfulness hier is niet streng, het is eerder een open uitnodiging om te zien wat er is.
Hier wordt dzogchen echt bijzonder, met het non-duale bewustzijn. Het idee is dat iemand stopt met het scheiden van zichzelf en de wereld. Normaal denk je: ik zit hier, en daar is de rest – een soort tweedeling. In dzogchen vervaagt dat. Het is niet iets dat je forceert, het ontstaat vanzelf als je ontspant en aanwezig bent.
Je kunt het zien als een moment waarop de grenzen wegvallen, alsof je oplost in de ervaring zelf. Gedachten, gevoelens, alles wordt deel van één geheel. Dit klinkt misschien vaag, en dat is het ook een beetje als je het probeert te snappen met je hoofd. Het gaat meer om ervaren dan om uitleggen. Iemand hoeft er niet naar te grijpen, het is er al, je moet het alleen herkennen.
Na de meditatie stopt het niet, dzogchen gaat ook over hoe je daarna verdergaat. Iemand kan die openheid en rust meenemen in gewone dingen, zoals een kop koffie drinken of een gesprek voeren. Het hoeft geen apart moment te blijven, het kan doorstromen in hoe je kijkt naar je dag.
Bijvoorbeeld, als je in de file staat en de irritatie opkomt, kun je even terug naar dat gevoel van loslaten en aanwezig zijn. Het verandert niet de situatie, maar wel hoe je ermee omgaat. Dit vraagt wel wat aandacht, want het is makkelijk om weer in oude patronen te vallen. Toch wordt het natuurlijker hoe meer je oefent.
Het mooie is dat het geen extra taak wordt, het is meer een manier van zijn die je overal mee naartoe neemt. Iemand hoeft niet uren te mediteren om dit te voelen, zelfs korte momenten van bewustzijn maken al verschil. Het gaat om kleine stapjes, zonder druk, gewoon kijken hoe het loopt. Met deze benadering krijgt dzogchen vorm, zowel op een kussen als daarbuiten. Het is een rustige manier om met je geest te werken, zonder poespas, maar met een diepte die je gaandeweg ontdekt.
